Bệnh viêm gan là căn bệnh cần phải theo dõi và điều trị suốt đời. Theo thống kê của Bộ Y tế, trung bình cứ 10 người lại có 1 người nhiễm vi-rút viêm gan B và có đến 22 ngàn ca tử vong mỗi năm vì ung thư gan. Bạn có đang chủ quan với sức khỏe của mình?
Gan – Nhà máy xử lý độc tố của cơ thể
Việt Nam là nước có tỷ lệ nhiễm vi-rút viêm gan B và C cao nhất khu vực (10-15% nhiễm viêm gan B và 1-3% nhiễm viêm gan C) và là nguyên nhân chính dẫn đến suy gan, xơ gan và ung thư gan.
Tâm lý chủ quan
Một trong những nguyên nhân khiến tỷ lệ mắc bệnh cao tại Việt Nam là người bị bệnh gan thường có biểu hiện không rõ ràng, khiến người bệnh dễ bỏ qua.
Bệnh thường không được chẩn đoán và điều trị sớm dẫn đến nhiều trường hợp dễ tiến triển thành xơ gan, thậm chí là ung thư gan.
Do vậy, các bác sĩ khuyến cáo người dân nên kiểm tra định kỳ 3-6 tháng/lần. Đặc biệt, những người có yếu tố nguy cơ cao nên đi kiểm tra định kỳ nhằm phát hiện sớm tránh những biến chứng nguy hiểm.
Nhà máy xử lý độc tố trong cơ thể
Gan là một bộ phận rất quan trọng quyết định tình trạng sức khỏe của cơ thể. Gan như một tổng kho dự trữ năng lượng, vừa là nhà máy xử lý rác thải giúp loại bỏ các chất độc hại ra khỏi cơ thể.
Hầu hết các chất độc hại xâm nhập vào cơ thể đều được vô hiệu hóa tại Gan trước khi đào thải ra ngoài. Ngoài ra gan cũng tạo ra mật cần thiết cho việc tiêu hóa chất béo.
Do vậy khi lá gan khỏe mạnh thì da dẻ hồng hào, tiêu hóa nhuận, các cơ săn chắc, sinh lý mạnh. Khi tế bào gan bị suy thoái, khả năng giải độc kém thì các cơ quan khác trong cơ thể sẽ phải chịu ảnh hưởng xấu liên đới.
Gây ra các bệnh khác nhau như nhược cơ, da nám sạm, tiêu hóa kém, người mệt mỏi, yếu sinh lý và nguy cơ nhiễm độc dài hạn sẽ gây ra nguy cơ ung thư, tiểu đường,… Do đó để bảo vệ sức khỏe chúng ta cần đặc biệt chú ý đến việc bảo vệ gan hằng ngày.
Đứng trước cuộc sống công nghiệp, con người luôn phải đối mặt với môi trường ô nhiễm, thực phẩm đồ uống chứa độc chất, nhiễm hóa chất độc hại…
Đây chính là những nguy cơ thường trực đe dọa sức khỏe con người nói chung. Gây ra những bệnh nguy hiểm cho lá gan – nhà máy lọc máu và khử độc của cơ thể nói riêng.
Mặc dù là cơ quan vô cùng quan trọng cho cơ thể, quyết định tình trạng sức khỏe, tuổi thọ,… nhưng gan lại ít được bảo vệ nhất.
Do vô tình hay vô thức con người hằng ngày đều “tra tấn” gan của mình một cách “không thương tiếc” bằng bia rượu, thuốc lá, thực phẩm chứa thuốc trừ sâu, chất bảo quản,…
Nhưng cũng rất may tế bào gan được phục hồi và tái sinh mạnh nhất so với các phủ tạng khác của cơ thể.
Xem thêm:
- Những dược liệu ức chế sự phát triển của virus viêm gan
- Lòng bàn tay, bàn chân ngứa không rõ nguyên nhân?
Những kẻ thù gây ra viêm gan
Rượu bia – Kẻ thù nguy hiểm dẫn đến viêm gan
Từ hàng ngàn năm nay, rượu bia và các thức uống chứa cồn đã là một thành phần văn hóa quan trọng trong cuộc sống của loài người. Rượu là thức uống tiêu khiền, chất gây cảm hứng, rượu được dùng trong mục đích tôn giáo và dĩ nhiên là một loại thuốc chữa bệnh.
Tuy nhiên việc lạm dụng rượu sẽ gây nên những vấn đề trầm trọng, không chỉ cho sức khỏe mà còn ảnh hưởng đến quan hệ xã hội cũng như nền kinh tế quốc dân.
Tế bào gan đặc biệt nhạy cảm với chất cồn có trong rượu bia. Ngay khi phần tử cồn đầu tiên theo máu vào đến tế bào gan, các tế bào gan ngay lập tức tiết ra các men để trung hòa cồn.
Cồn vào càng nhiều, men tiết ra càng nhiều. Rõ ràng đang có một cuộc “chiến đấu” kịch liệt, liên tục giữa hai phe, đó là phe bảo vệ thân chủ, giữ vững “thành trì” sức khỏe và phe đang xâm chiếm, phá hoại.
Điều trớ trêu là “thân chủ” lại liên tục ủng hộ “phe địch”, cứ vô tư bổ sung quân cho “phe địch”. Đó là nguyên nhân tại sao khi uống rượu thì men gan lại tăng vọt và những người thường xuyên uống rượu lại có men gan cao.
Với những “thân chủ” thường xuyên uống rượu, gan phản ứng bằng cách thường xuyên duy trì nồng độ men gan cao thường trực để “sẵn sàng” ứng chiến.
Đây là lý do những người có sức khỏe yếu nếu cứ “luyện” uống rượu theo kiểu tăng dần liều thì cũng có “tửu lượng” khá hơn hẳn với những người vốn rất khỏe nhưng ít khi uống. Điều này trong y khoa gọi là “hiệu ứng tăng men gan”.
Nhưng cái gì cũng có giá của nó. Sự “mệt mỏi” liên tục làm tế bào gan suy yếu dần, dẫn đến xơ và chết, những “tế bào đột biến” có cơ hội phát triển thành các khối u.
Các cơ quan khác như não, hệ thống mạch máu, tim,… bị ảnh hưởng nặng nề. Một kết cục đáng buồn sẽ xảy ra cho thân chủ.
Vì gan nằm sâu trong cơ thể nên “thân chủ” không nhìn thấy sự tổn thương nghiêm trọng sau mỗi cuộc vui của mình.
Những biểu hiện cảnh báo của gan như vàng da, vàng mắt, mệt mỏi, buồn nôn, sinh lý suy yếu rõ rệt, luôn thấy khát và khô cổ họng, các cơ yếu nhão,… rất cần các “thân chủ” lưu tâm.
Vi rút gây viêm gan
Các chủng vi rút gây viêm gan như A,B,C,D,E,… trong đó đặc biệt là vi rút B và C là hai kẻ thù chính, đặc biệt nguy hiểm và là thủ phạm gây ung thư ác tính tế bào gan nhiều nhất, cũng là thủ phạm gây xơ gan và gây tử vong nhiều nhất trong số các bệnh về gan.
Theo ước tính của tổ chức y tế thế giới (WHO), hiện có khoảng 350 triệu người mang siêu vi B, tập trung chủ yếu ở Châu Phi, Châu Á và đặc biệt là khu vực Đông Nam Á.
Viêm gan B là một “căn bệnh thầm lặng”, có thể nhiễm mà không ai biết. Đa số những người nhiễm viêm gan B đều không biết là mình bị nhiễm và có thể vô tình lây sang người khác qua đường máu.
Đối với những người bị nhiễm mạn tính, tức là siêu vi khuẩn này có thể tồn tại trong gan lâu hơn 6 tháng, thì có nhiều nguy cơ bị bệnh gan hiểm nghèo sau này.
Siêu vi khuẩn này có thể thầm lặng tấn công gan liên tục trong nhiều năm mà không bị phát hiện. Kết cục cuối cùng thường là xơ gan mất bù và ung thư gan.
Điều nguy hiểm là ngay cả những người lành mang bệnh (thường không có chỉ định điều trị) cũng có thể bị ung thư gan do vi rút.
Siêu vi B lưu hành trong máu, do đó lây truyền chủ yếu qua đường máu (mẹ truyền sang con, quan hệ tình dục không an toàn, truyền máu, dùng chung kim tiêm với người bị nhiễm vi rút viêm gan B).
Vì viêm gan B là bệnh nguy hiểm, vi rút dễ lây lan, người bị bệnh viêm gan mạn tính cần chú ý đến chế độ ăn uống và sinh hoạt. Khi vi rút hoạt động gây tổn thương gan thì nhất định phải điều trị.
Khống chế nồng độ vi rút trong máu ở ngưỡng chấp nhận được và bảo vệ tế bào gan là phương pháp điều trị tối ưu, vì hiện nay rất khó làm mất hẳn vi rút ra khỏi cơ thể.
Ngay cả thuốc đặc hiệu với chi phí hàng trăm triệu đồng cũng chỉ làm âm tính được từ 8 – 10 % số bệnh nhân.
Hiện nay trên thị trường đã có thêm khá nhiều loại thuốc, thực phẩm được chiết xuất từ những dược liệu tốt cho gan. Những dược liệu này có chứa các chất ức chế sự phát triển của vi rút viêm gan.
Nếu là người lành mang mầm bệnh, bạn nên hạn chế uống rượu và nâng cao miễn dịch thường xuyên, không để vi rút có cơ hội bùng phát.
Hiện nay, đã có vắc-xin chủng ngừa cho những người tiếp xúc với người mang mầm bệnh (bạn tình, trẻ em, cha mẹ, người chăm sóc).
Dù sao, người mang mầm bệnh cần có biện pháp đề phòng thích hợp, ví dụ nếu bạn đứt tay, hãy lau sạch máu băng thuốc sát trùng hoặc nên sử dụng biện pháp bảo vệ khi quan hệ tình dục.
Những bệnh thường gặp của gan
Viêm gan
Là bệnh mà tế bào gan bị hủy hoại dây truyền cho vi rút hoặc các chất độc như rượu, hóa chất, thuốc lá,…
Tế bào gan bị vỡ sẽ phóng thích ra các enzym nội sinh làm men gan tăng cao rõ rệt, toàn cơ thể bị nhiễm độc dẫn đến mệt mỏi, đau tức hạ sườn, vàng da và mắt, sốt về chiều, tiêu hóa kém,…
Những bệnh nhân nghiện rượu thường có biểu hiện thiếu dinh dưỡng (vitamin, protein) đi kèm. Đây cũng là một yếu tố bất lợi làm giảm khả năng sống sót ở bệnh nhân viêm gan do rượu với mức độ nặng.
Xơ gan
Những người nghiện rượu hoặc mắc bệnh viêm gan siêu vi B hoặc C thì theo thời gian sẽ làm hư hại gan và tiến triển thành xơ gan.
Những giai đoạn sớm của quá trình tạo xơ gan có thể hồi phục được nhưng khi bệnh đã bước sang giai đoạn xơ gan thực sự thì các tổn thương không thể nào phục hồi được nữa.
Gan bị xơ sẽ teo cứng, bề mặt lổm nhổm, lúc đó việc điều trị trở nên khó khăn hơn. Tuy nhiên, nếu kiêng được rượu và khống chế được vi rút thì vẫn “cứu vớt” được phần gan còn lại và bệnh tình có thể thuyên giảm.
Còn nếu không gan mất dần các khả năng hoạt động sẽ gây ra các biến chứng như cổ trướng (tích tụ nước trong bụng), ói ra máu, hôn mê, suy thận và chuyển thành ung thư gan.
Nhiều bệnh nhân khi đã bị xơ gan nặng hoặc ung thư gan do rượu, đến lúc đó mới cảm thấy ân hận đã quá muộn.
Ung thư gan
Là biến chứng muộn của xơ gan do rượu bia hoặc do đột biến gen trong tế bào gan do tác động của vi rút. Nếu lượng rượu tiêu thụ hằng ngày trên 80g trong 10 năm thì nguy cơ ung thư gan tăng lên 10 lần.
Hỏi – đáp cùng bác sĩ
Viêm gan do rượu không dễ chẩn đoán. Thỉnh thỏang triệu chứng có thể xấu hơn sau một thời gian ngừng uống rượu hơn là lúc đang uống rượu. Thông thường bệnh diễn tiến nặng sau thời gian uống rượu nhiều , cũng có thể gặp ở người uống rượu trung bình. Xét nghiệm máu giúp chẩn đoán bệnh . Chẩn đoán chính xác nhất là sinh thiết gan. (BS.Phạm Thị Thu Thủy – Dựa theo “Bệnh gan và rượu” của Tổ chức bệnh gan Hoa kỳ-Tư vấn, giáo dục, nghiên cứu bệnh gan).
Phụ nữ dường như chịu tổn thương gan do rượu nhiều hơn ở nam giới. Ngay cả khi một người nam và một người nữ cùng cân nặng , uống cùng một lượng rượu thì thấy nồng độ rượu trong máu người nữ cao hơn nam. Vì lượng mỡ cơ thể nữ nhiều hơn nam, lượng nước ít hơn , sự hấp thu rượu khác nhau ở nam và nữ. (BS.Phạm Thị Thu Thủy).
Không hẳn vậy. Có một số người chịu đựng được tổn thương về thể chất và tâm lý do rượu gây ra và thoát được tổn thương gan trầm trọng . Xơ gan do rượu trong những người uống rượu khoảng 10-25%. (BS.Phạm Thị Thu Thủy).
Khác nhau. Bất cứ người nào uống rượu nhiều ngay cả uống vài ngày cũng sẽ phát triển thành gan thấm mỡ , trong đó tế bào gan sưng lên chứa mỡ và nước. Gan thấm mỡ cũng có thể do nguyên nhân từ bệnh tiểu đường , béo phì , do dùng thuốc , suy dinh dưỡng nặng . Gan thấm mỡ do rượu có thể hồi phục khi ngừng uống rượu. (BS.Phạm Thị Thu Thủy).
Không . Phải bị viêm gan do rượu nhiều năm mới gây tổn thương gan nặng dẫn đến xơ gan . Nếu viêm gan do rượu được phát hiện và điều trị sớm , có thể ngăn ngừa được xơ gan. (BS.Phạm Thị Thu Thủy).
Kết luận
Viêm gan vi rút B và C là căn bệnh nguy hiểm và rất khó điều trị. Khoa học hiện nay chỉ làm giảm nồng độ vi rút trong máu thông qua dùng các thuốc ức chế vi rút chứ rất khó loại bỏ hẳn vi rút ra khỏi cơ thể.
Qua những cảnh báo trên hi vọng giúp được phần nào trong công cuộc đẩy lùi viêm gan. Mong rằng các bạn đọc sẽ sớm nhận ra được sự nguy hiểm từ căn bệnh viêm gan để ý thức bảo vệ sức khỏe mình sớm hơn.
Đặc biệt các bạn nam, các thanh niên đang muốn chứng tỏ mình trên bàn nhậu. Xin cảm ơn!
